Wilfried Stroh

De Friderico Schillero Latinae linguae cultore


Non semel Fridericus Schiller, cuius annum diemque vitae ultimum hoc anno MMV pie celebramus, Latina lingua usus est ut ea quae sentiret  quam brevissime et gravissime diceret. Nam Latronibus quidem (quae prima eius erat fabula sive drama) inscripsit „In tyrannos“ aut Carmini de campana hunc titulum insculptum esse voluit „Vivos voco, mortuos plango, fulgura frango“.
Atque haec sunt notissima et quae nunc quoque in scholis discantur. Minus fortasse notum est Schillerum puerum, cum iam sex annos natus Latine discere coepisset, scripsisse etiam quaedam carmina Latina, in quibus ut par erat magistros suos debita reverentia salutat. Ut cum praeceptori Georgio Sebastiano Zilling, qui Ludovicopoli (quae urbs vulgo Ludwigsburg dicitur) Latinas scholas gubernabat, gratias agit, quod is discipulis suis ferias autumnales concesserit. Cuius carminis initium hoc est:

        O mihi post ullos nunquam venerande Decane,
             Audi hilari grates nunc quoque fronte meas;
        Quod libertatem nobis requiescere paulum,
             A studiis nostris, atque labore, dabas.

Proximis autem versibus docet laborem quiete miscendum esse idque multis exemplis e fabulis rerumque natura sumptis comprobat. E quo carmine, quod nondum duodecim annos natus elaboravit, maxime elucet Fridericum fideliter legisse Ovidium, cuius non solum singulos versus, sed etiam totum genus ac colorem dicendi exprimit.
Ad maiora vocavit Academia Caroliana, in qua Schillerus, ut fere omnes norunt, medicinae studiis operam dare debebat. Ibi praeter duas dissertationes Germanicas scripsit ad examen finale anno MDCCLXXX etiam Latinam, cuius titulus est „De discrimine febrium inflammatoriarum et putridarum“. In qua Schillerus e magna parte eo genere Latini sermonis usus est, quod tunc in scientiis universitatibusque adhibebatur; admiscuit autem etiam nonnulla quae cultiorem quandam eloquentiam proderent. Audite vel prima verba prooemii:

Indulgeant artis medicae antistites temeritati iuvenili [quam hoc copiose!], quae thema arduum e praxeos medicae centro pertractandum aggressa est [hoc magis neoterice].

Non paucis autem locis in materia, ut videtur, arida ac spinosa tamen ad veram eloquentiam assurgit. Velut cum praefatione absoluta illa duo genera febrium, de quibus acturus est, quinque antithesibus elegantissime describit:

Medicis, qui in luculenta praxi versantur, duo potissimum febrium acutarum genera solent occurrere, quorum unum ab altero prorsus abhorret.
Simplicius primum, at rigidius atrociusque aperto Marte in firmos decumbit,
sed sub insidiis alterum, et sub specie benignitatis, malignum in labefactatos sese insinuat.
Subito irruens illud, hoc subdolo lentoque gradu obrepit [mire!].
Nimio primum robore periculosum, fracto secundum.
Id condensatos refert humores, hoc dissolutos.
Prius in circulo sanguinis concipitur, posterius ex imo ventre propullulat.

Nonne hic iam suis Latronibus poeta eloquentissimus praeludere videtur? Quam Latine loquendi facultatem Schillerus non adulescens acquisivit, postea deposuit: quam eam maturiore quoque aetate servaverit, vel una epistula testatur, quam anno MDCCLXXXIX ad decanum ordinis philosophorum in universitate Ienensi scripsit, ut sibi Magistri artium dignitatem concederent. Quam Friderico quis negaret!