Quod bonum felix fortunatumque sit.
Hortata est me, sodales Chatti, praeses vestra, domina communis nostra,
Christa Palmié, ut vobis nonnulla e libro meo de Latina lingua nuper
edito[1]
recitarem. Quod his mensibus saepius facere cogor aut bibliopoliis
rogantibus aut gymnasiis aut academiis popularibus (ut ita reddam
Germanicas Volkshochschulen). Sed vobis quominus eadem illa
referam quae alias decantare soleo impedit verecundia quaedam atque
adeo timor: est enim hic meus liber et omnis illa oratio vulgi auribus
accommodata, non ingeniis doctiorum, quales vos estis. Eam ob causam
initio orationis meae et Latine loquor, ut nisi a vobis non intelligar,
nec ea profero quae sunt in primis libri paginis, scilicet argumenta
illa quibus Latinae linguae fautores vitam ac vivacitatem eius
demonstrare conantur quaeque ab adversariis contra disputari solent. Ea
enim omnia vobis notissima esse certo scio. Aliud agam. Narrabo vobis
quibus ipse causis adductus sim, hunc librum ut scriberem. Unde quid
voluerim velimque facillime cognoscetis.
Ac mihi primam causam adeundi ad hanc materiam attulit abhinc XXIII
annos Conradus Scheible, homo Suebus, ut nomen indicat, eo tempore
gymnasiarcha Goppingensis (quam scholam olim ipse frequentaveram). Is
me rogavit, ut ad celebrandum anniversarium sive annum natalem gymnasii
sui, orationem panegyricam haberem de laudibus Latini sermonis, in qua
omnia eius commoda enumerarem omnemque utilitatem quae inde caperetur
luculente demonstrarem. Sed hoc ei plane negavi. Quam multi hoc
fecerunt his fere quingentis annis nec quisquam aut hoc aut praeterito
saeculo novi quicquam invenit! Melius esse putavi disputare de
dulcedine quam de utilitate linguae Latinae (Germanice: Vom Zauber
des Lateinischen): Eam enim dulcedinem mihi verissimam causam
videri dixi, cur Latina lingua iam fere tria milia annorum permanserit,
saepe etiam regnaverit. Admiratus est Conradus Scheible, sed libenter
concessit.
Eheu! quanto labore et sudore tum mihi inquirendum erat in linguae
Latinae historiam. Plurimos equidem dies in hoc labore consumpsi. Quo
tempore id intelligere coepi, quod postea sescenties dixi et scripsi,
hanc ipsam dulcedinem linguae etiam causam mortis ei fuisse, defunctam
autem eam esse nec recenti tempore neque, ut multi putant, aetate
renascentium litterarum, nec, quod plurimis videtur, exeuntis
antiquitatis tempore, sed iam aetate Augusta, qua Christo nato omnia
tempora novata sunt. Quod hac brevissima sententia complexus sum:
„Christus nascitur, Latinitas moritur.“ Quod facile cognoscimus, cum et
Plautum Ciceroni et Ciceronem posteriori alicui scriptori comparamus.
Quanta illic differentia, quam nulla istic, si ipsas grammaticae leges
spectamus! Eam ipsam autem mortem adscripsi non senio aut debilitati
cuidam linguae, sed incredibili vivacitati et pulchritudini, cum Romani
tacito quodam iudicio eam linguam noluissent mutari qua Cicero
Vergilius aliique auctores qui aurei perhibentur egregia sua opera
scripsissent. Sic autem factum esse ut lingua Latina, simul ac
moreretur, immortalitatem quandam adepta esset.
Quae oratio mea cum a Goppingensibus non sine plausu excepta esset ac
ne politioribus quidem ingeniis displicuisset, fieri non potuit quin a
pluribus gymnasiis ad tales orationes vocarer, quibus Latinae linguae
et litterarum Latinarum historiam et fata explicarem. Quod libenter
annis posterioribus faciebam adiutus a sociis strenuis scilicet Georgio
Leonhardt clavium pulsatore doctissimo, tum famulo meo, nunc professore
Tubingensi, et Bernadilla Schnyder cantatrice et saltatrice periucunda,
quae nunc in Helvetia antiquas litteras docet. His maxime acceptum
refero quod auditores mei illam dulcedinem linguae de qua dixi non
solum mentibus acceperint sed etiam auribus oculisque senserint.
Tum abhinc XIX annos me adiit Nicolaus Piper, bibliorum venditor
celeberrimus, illustrium quoque scriptorum nutricula, hortatusque est,
ut de omni hac materia librum conscriberem, cui titulum inscribere
volebat De voluptate Latina (Germanice: Lust am Latein).
Quod ego illi, etsi titulus non nimis arridebat, ardenti studio
promisi, foedus etiam fecimus (quod Verlagsvertrag dicitur) -
sed
eheu inter academica negotia vires ad tantum opus deficiebant: promisso
stare non potui, mortuus est ante vir humanissimus, quam vel unam
paginam scripsi.
Feliciore fato autem me eadem de re ante hos III annos appellavit
Iulica Iaenicke (sive Iaenica) mulier doctissima, quae in bibliopolio
List Berolinensi scriptorum libros examinat et retractat. Ea primum
idem fere a me poposcit quod olim Conradus Scheible, scilicet ut de
utilitate Latinae linguae quam iucundissime dissererem. Cui respondi
tali libro opus iam non esse, cum dudum exstaret Caroli Gulielmi Weeber
libellus, dictus Num Latina lingua peritura
sit (vulgo Mit dem Latein am Ende?) qui omnibus fere
iam approbatus esset - me tamen nonnullis locis dissentiente. Ergo ad
illud argumentum Goppingense refugimus Piperianumque consilium
renovavimus. Titulum autem libri Iulica ipsa divina mente proposuit: Latina
lingua mortua est - Vivat lingua Latina. Dilucidius enim summa
huius
operis non poterat exprimi.
Sed iam satis Latine dixi: agamus barbare!